«СЕВКАЗЭНЕРГО» АҚ энегияны үнемдеу мемлекеттік бағдарламасын іске асыруға және енгізуді қолдап отыр. Компания өңірде энегияны үнемдеуді насихаттау мақсатында, тұрмыста энергияны сақтау қажеттілігін және электр қуатты ұтымды пайдалану жақтарын ескеріп, бірнеше жыл ішінде тұтынушылар арасында ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын өткізіп жатыр.

Заманауи нарықтық жағдайларда Қазақстанның энергетикалық стратегиясының принциптері айқындалған, осыған сәйкес энергияның тасымалдаыштар өндірісін ұлғайтуға емес, оны тиімді қолдануға басымдылық етіледі.

Энергияны сақтау бойынша «Севказэнергосбыт» ЖШС өткізетін шаралар аясында, 2009 жылдан бастап, Солтүстік Қазақстан облысы республиканың өңірлері арасында бірінші болып, жеке тұлғалардың тұтыну мөлшеріне байланысты, бір тұрғынға, электр плиталарын қолданатын немесе қолданбайтын тұтынушыларға, сонымен қатар жалғыз басты тұратын тұтынушылардың нормалары бойынша электр қуаттың жіктелген тарифтері қолданысқа енгізілген.

Одан басқа, энергиямен жабдықтау ұйымының облыс орталығында жылу қуатының жалпыүйлік есептегіш құралдарын орнату бойынша ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын өткізеді.

Петропавл қаласының көпқабатты тұрғын үйлерінде жылу қуатының 805 жалпыүйлік есептегіш құралдары орнатылды. Бұл энергияны үнемдеудің маңызды сұрағы болып табылады, оның шешуі жылытуға жылуды беруін автоматты түрде реттеу арқылы аз шығынмен салыстырғанда ауқымды экономикалық тиімділігін береді.

Кәсіпорын жылу қуатының коммерциялық шығындарын төмендету бойынша жұмыс жүргізіп отыр. Жылу қуатын ұрлау және тиісті есептеудің болмауы мәселесі жылу қуатының коммерциялық есептеудің автоматтандырылған жүйесінің (ЖҚКЕАЖ) мәліметтерін тапсыру және тұтынушылардың есептегіш құралдарын жыл сайын орнату көмегімен шешіледі.

Тұрмыста энергияны үнемдеу тұтынушының өзіне де, ол энергияны өзі қалай пайдаланатынына байланысты. Электр қуатын тұтынатын құралдардың саны үнемi өсуде. Бұл жағдайда «көп қабатты үйлерде» (жалпы үйдің шығымдары), пәтерлерде электр энергиясын қалай үнемдеуге болады? Ол үшiн не қажет? Электр энергиясын үнемдеуiнiң қарапайым тәсiлі коммуналдық төлемдерді төмендетуге айтарлықтай көмектеседi.

Келесі қадам – үй-жайларды жарықтандыру қазіргі заманғы үнемді электр техникалық құрылғылары (мысалы, ықшамды люминесценттiк шамдармен, жарық реттеуiштермен, фотореле - қозғалыстың құрылғыларымен, бағдарламалары таймерлермен, күңгiрт ажыратқыштармен және т.б.).

Бұл белгiлi бір шығындарды талап етедi, бiрақ тәжiрибе бойынша, бұл шығындардың көрсеткіші әжептәуiр тез ақталады және бюджетті мен қуаттың үнемдеуiн ғана емес, жайлы тұруда да қамтамасыз етiледi. Дәстүрлi шоқтану шамдары электр энергиясын жылытуға 95%-ға дейін және 5% ғана жарыққа жұмсалады.

Ықшамды люминесценттiк шамдарының (ЫЛШ) күйi жақсы, (кәдiмгi шоқтану шамдарына қарағанда, олардың электр қуатының жұмысы 4-5 есе кем жұмсалады) жарықтың өзгерiссiз жарықтығының үнемделуіне рұқсат берілген.

Тағы бiр жетістігі: кәдiмгi шоқтану шамы қызметтiң орта мерзiмi - 1000 сағатты, ЫЛШ оның қасында 15000 сағатты құрайды! Арзан шоқтану шамына қарағанда, қымбаттығына қарамастан ЫЛШ үнемдірек. Соған қоса, уақыт өте электр қуатының тарифінің құны өссе (сөзсiз және бұл өкiнiшке орай), ЫЛШ пайдасы маңызды болады. ЫЛШ-мен салыстырғанда даусыз артықшылықтарымен, энергия үнемдеу нарығының алдағы позициясында, сонымен қатар, жарық диоды бар шамдар да орын алады. ЫЛШ-на қарағанда олардың электр қуатын тұтынуы 40-50% деңгейінде. Жарық диодының қызмет ету мерзiмi «қосу-сөндіру» айналымының санына тәуелсіз, 50 мың сағаттан және одан жоғары.

Ол мықтырақ және механикалық әсерге және дірілге тұрақты (шамның корпусы сынбайтын пластикадан және алюминийден жасалған), 25⁰-тан төмен температурада жеңіл қосылып,  кернеудің төмендеуінен қорықпайды. Шамдар сынаптан және басқа да зиянды заттардан тұрмайды, инфрақызыл сәуле және ультракүлгін шығармайды, қандай да болсын жылтылдамайды. Жарық диоды бар шамдардың бас жетіспеушілігі оның өндірісі әзірше қымбаттылығы.

Электр қуатын үнемдеудің тиiмдi тәсiлі - пайдаланбайтын электр құралдарын сөндіру. Подъездерде жарық түні бойы жанып тұрады. Әрине, кешке қарай жарық түсiрiп тұрған жақсы, бiрақ бiреуге бұл таңғы үш-бес сағаттарында қажетсіз-ақ. Ал жарық жанып тұр! Бұл жерде уақыты бар ажыратқыш көмектесе алады.

Тағы бiр нұсқасы - инфрақызыл детектор (немесе қозғалыс құрылғысы). Ол адамдарға тiкелей әрекет етеді. Егер бiреу детекторға жақындаса, жарық қосылады. Бұл құрылғыда уақыты бар ажыратқыш қосылған, детектордың қарамағынан адам шыққан уақытта жарық сөнеді. Қозғалыс құрылғысы жиірек көпшілік пайдаланатын орындарда орнатылады. Бірақ оны үйде де орнатуға болады, мысалы, кіреберісте және жуынатын бөлмеде.

Одан басқа, жарықтандыру деңгей құрылғысы қосылған қозғалыс құрылғысы да бар (бұл  «күңгірт» ажыратқышы). Егер баспанаға жарық жеткілікті жанып тұрса, белгілі бір қажеттілігіне байланысты шамды жағуға мүмкіндігінше баптайды. Немесе, керісінше, қараңғы түскенді «сезеді» және қараңғы түскенде сыртқа жарығын жағады.

Жарық реттеуiштер: шамдардың жарықтығын реттейтiн құрылғылар. Мысалы, егер сiз теледидар қарап отырсаңыз, сiзге бөлмеде жарық қажеттi емес. Жарық реттеуiштің реттеу тұтқасын бұраңыз және жарықты сөндiрiңiз. Үй ішінде бұған қарапайым жарық реттеуіш қолайлы.

Жалпыүйдің жарықтығына реле уақытын орнату жақсы тәжірибе болып келеді. Бұл құрылғы, ПИК қызметкерлерінің көмегімен бағдарламаландырылып және белгіленген уақытта автоматты түрде жарық жанып және сөндіріледі. Бұларды құрылғылармен салыстырғанда қымбат емес, ал әсері - елеулi.

 Тұрмыстық электрқұрылғылардың күту режiмiнен сөндiру пәтерлердегi қуатты үнемдеу үшiн үлкен мәні зор. Заманауи теледидарларда және тағы басқа құралдарда күту режімі бар. Электрқұрылғыларды күту режімінде қалдырылмаңыз, жұмысты аяқтағаннан кейін желiсiнен өшiрiңiз. Тұрмыстық техника қуатын және электрониканы күту режімінде тұтыну минималды болып көрінеді, бiрақ бұл мүлдем олай емес. Мамандардың есептеуінше, көпшіліктің қолданысындағы 54 см диагональді теледидарлар айына 9 сағ·кВт, музыкалық орталықтар орташа 8 сағ·кВт, ал DVD-плеерлар 4 сағ·кВт шамасында күту режімін жұмсайды. Осылардың тізіміне компьютер техникасын, ауабаптағыш, телефон қуаттандырғышы, розеткаға қосылып қалған басқа құрылғыларды қоссақ, күту режімінде құрылғылардың қуатты тұтыну жиынтығы жылына 350-400 сағ·кВт-қа жетуі мүмкін.

Тұрмыстық және кеңсе техникаларын сатып алу кезінде құрылғылардың басқа да барлық қажеттілігінен қуаттылық тиімділігіне көніл аударған жөн. Электр қуатын кемінде құрылғылардың «А» тобы пайдаланады, одан кейін «В», «С» және «D». Жоғары энергияны тұтынатын «Е»-«G» тобындағы тұрмыстық техникаларды бүгінгі күнде өндірілмейді. Мысалға, «А» тоңазытқыштар орташа тәулігіне 0,9 сағ·кВт, ал «С» - 1,45 сағ·кВт шамасында қажет етеді. Қорыта келгенде, «А» тобындағы тоңазытқышты қолдану кезінде электрқуатын үнемдеу жылына 200 сағ·кВт шамасын құрайды.

Пәтерлердегі үнемдеудің кепілі тұрмыстық электрқұрылғыларын дұрыс пайдалану қызмет етеді. Мысалы, шаңсорғыштың толып қалған қапшығы қуаттың шығымын 40 пайызға артады. Өз кезегінде, автоматты кір жуғыш машина толық жүктелмеген жағдайда 10-12 пайыз қуатын босқа жұмсайды. Сол сияқты, жылытқышқа немесе орталық жылыту радиаторына, пешке жақын орналасқан тоңазытқыш туралы да айтуға болады.

Ең қуаты қарқынды ас бөлме құралдарына электр пеші, пеш, кір жуғыш машина, тоңазытқыш, мұздатқыш, микротолқынды пеш, су жылытқыш және электр шәйнегі жатады. Үнемдеу үшін қарпайым тәсілдерді орындау қажет: тоңазытқышты жылу көздерінің жанында қоймау (батарея, пеш, ыдыс және кір жуғыш машиналар), тоңазытқышты үнемі жібітіңіз, сыртқы желдеткіш торын тазартып және жылу алмастырғышын шаң-тозаңнан тазартып, қажіттілігенше есігінің оқшаулауын жағартып, тоңазытқыштың ішіне ыстық тамақ немесе сусындарды қоймаңыз.

Энергия қорларын үнемдеу, әр біреуімізден басталады, күнделікті өмірде энергияны сақтаудың қарапайым ережелерін ұстау жеткілікті. Есіңізде болсын, энергияны үнемдеу көзқарасын насихаттауда тек қана бірлескен күшпен үлесін қосуға болады.